ISO 14001 jest wiodącą normą dotyczącą systemów zarządzania środowiskowego wdrażanych w przedsiębiorstwach. Jej celem jest poprawa efektów działalności środowiskowej oraz doskonalenie systemów reagowania w przypadku zagrożenia ekologicznego. W ujęciu międzynarodowym pomaga natomiast zminimalizować wpływ działalności na ekosystemy przy jednoczesnym zwiększaniu rentowności biznesu.
Spis treści
Co to jest ISO14001?
Norma ISO 14001 obejmuje wszystkie aspekty pracy firmy, co oznacza, że kwestia ochrony środowiska przenika wszystkie komórki organizacyjne przedsiębiorstwa. A jak to wygląda w praktyce? Kierownictwo wyższego szczebla odpowiada za opracowania polityki środowiskowej i doprecyzowanie celów środowiskowych. Po ustaleniu ram systemowych zarząd dostarcza odpowiednie zasoby umożliwiające realizację założeń zawartych w strategii. Z kolei menadżerowie średniego szczebla planują i prowadzą procesy z uwzględnieniem wszystkich aspektów związanych z ochroną środowiska.
Jakie procesy obejmuje gospodarowanie środowiskiem?
Istnieje wiele sposobów na realizację założeń środowiskowych. Pierwszym z nich jest wybór surowców od certyfikowanych dostawców. Przykładowo, firmy, które prowadzą sprzedaż wysyłkową, mogą zaopatrzyć się w kartony i opakowania wykonane z ekologicznych materiałów objętych certyfikacją FSC. To jeden z pierwszych programów, który umożliwia śledzenie pochodzenia drewna. Firmy, które korzystają z takich produktów, nie tylko przyczyniają się do ochrony środowiska, ale także budują wizerunek marki zaangażowanej w zrównoważony rozwój. Kolejnym sposobem na realizację założeń normy ISO 14001 jest wykorzystywanie technologii produkcyjnych, które zakładają pełne wykorzystanie surowców zgodnie z ideą zero waste. A na czym to dokładnie polega?
Znaczenie recyklingu w systemach zarządzania środowiskowego
Przedsiębiorstwa, nastawione na działania proekologiczne, wdrażają systemy obiegu zamkniętego w całym łańcuchu wartości. Recykling to coś więcej niż ponowne wykorzystanie opakowań produktowych. Aby osiągnąć jak największą wartość odzysku surowców, firmy podejmują świadome decyzje już na etapie wyboru materiałów oraz konstrukcji produktu. Równie istotny jest wydajny przepływ materiałów oraz wdrożenie skutecznych rozwiązań w zakresie ich zbierania. Oczywiście, takie działania wymuszają odpowiednie przygotowanie technologiczne, co wiąże się z kolejną kwestią, czyli stworzeniem nowoczesnego parku maszynowego złożonego z energooszczędnych urządzeń.
W jaki sposób wdrażany jest system zarządzania środowiskiem w przedsiębiorstwie? Czynnik ludzki ma ogromne znaczenie w kwestii świadomego zarządzania polityką środowiskową, dlatego zmiany powinny mieć charakter oddolny. Absolutną podstawą jest ustalenie i wprowadzenie zasad dotyczących segregacji odpadów oraz innych proekologicznych zachowań. Bez zaangażowania pracowników uzyskanie satysfakcjonujących efektów systemowych jest bardzo trudne.
Jak wdrożyć ISO 14001?
Norma ISO 14001 zawiera ogólne wytyczne dotyczące pracy przedsiębiorstwa w zakresie ochrony środowiska. Aby ułatwić wdrożenie tego standardu w firmie, ustawodawca dokonał klasyfikacji obowiązków.
Filarami systemu zarządzania środowiskowego są:
- polityka środowiskowa,
- planowanie,
- wdrażanie i funkcjonowanie,
- weryfikowanie i działania korygujące,
- kontrola wykonywana przez kierownictwo.
Należy przy tym zaznaczyć, że wszelkie wytyczne zawarte w normie są uznawane za powinność a nie obowiązek, niemniej stwierdzenie o zgodności działania przedsiębiorstwa z tym standardem wymaga realizacji założeń zawartych we wszystkich wymogach.
Przejdźmy teraz do omówienia konkretów, czyli fundamentalnych przesłanek normy. Podczas wdrażania standardu należy zwrócić szczególną uwagę na następujące kwestie:
- uporządkowanie stanu prawnego — uzyskanie zgodności bądź dużego prawdopodobieństwa zgodności z wymogami prawnymi,
- transparentną współpracę z administracją publiczną oraz społeczeństwem,
- zwiększenie konkurencyjności i wiarygodności firmy,
- możliwość pozyskania nowych klientów i inwestorów,
- promowanie ochrony środowiska naturalnego na własnym przykładzie,
- zapobieganiem szkodliwym efektom i uświadamianie społeczeństwa w tym zakresie,
- łatwiejsze uzyskiwanie zezwoleń oraz odpowiednich uprawnień,
- zewnętrzną motywację pracowników oraz poprawę efektywności pracy,
- możliwość skorzystania z programów unijnych oraz dotacji z budżetu państwa.
Aby osiągnąć planowane efekty wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego, konieczne jest zaangażowanie kadry najwyższego szczebla i uświadomienie, że troska o środowisko naturalne, jest czymś więcej niż ideą, której wcielanie nie przyniesie żadnych wymiernych efektów w postaci zwiększonych zysków czy oszczędności. Działanie zgodnie z zasadami ekologii to ważny czynnik rozwoju organizacji, który ułatwia realizację celów biznesowych.
Jak uzyskać certyfikację ISO?
Jeżeli już podjąłeś decyzję o wdrożeniu standardu ISO, musisz wybrać akredytowaną jednostkę — najlepiej z polską akredytacją PCA. Aby sprawdzić, czy podmiot taką posiada, wystarczy wejść na stronę pca.gov.pl, a następnie odszukać informacje w zakładkach “akredytowane podmioty i jednostki certyfikujące”. Czas certyfikacji ISO zależy przede wszystkim od wielkości organizacji —im więcej pracowników zatrudnia, w tym dłuższy jest czas audytu. Przykładowo, audyty certyfikujące, przeprowadzane w firmach zatrudniających do 5 osób, nie powinny trwać dłużej niż 12 godzin. Z kolei w większych przedsiębiorstwach, w który pracuje do 25 osób, czas audytu wydłuża się do 24 godzin. Ceny są ustalane indywidualnie w oparciu o uzyskane informacje, na podstawie których dokonuje się oceny ryzyka wadliwości wyrobów bądź usług świadczonych przez firmę.
Certyfikat ISO traci ważność po trzech latach od chwili wydania. Osoby, które są zainteresowane kontynuowaniem certyfikacji, muszą zgłosić się do akredytowanej jednostki w celu zrealizowania procesu recertyfikacyjnego. Cena takiego audytu jest znacznie niższa niż za pierwszym razem.
