Codziennie każdy z nas produkuje niewyobrażalną ilość odpadów. Z danych zebranych przez Bank Światowy wynika, że w 2016 roku było to średnio 800 gramów śmieci w przypadku jednej osoby. Niektórzy produkują ich aż 5 kilogramów w ciągu dnia. Jeśli nie zmienimy nawyków, w 2030 roku będziemy potrzebowali więcej niż dwóch planet do przetrwania. Jak długo rozkładają się śmieci? Co możemy zmienić w tym zakresie?
Z roku na rok rośnie liczba produkowanych odpadów zarówno przez firmy, jak i osoby prywatne. Niestety nie wszystkie trafiają na wysypisko i są odpowiednio segregowane. Wiele z nich dociera do nielegalnych wysypisk, są składowane w lasach, bezprawnie wrzucane do rzek, jezior czy innych zbiorników wodnych. Proces rozkładu jest na tyle długi, że konsekwencje zaśmiecenia ziemi będą odczuwalne także dla kolejnych pokoleń. Wciąż trzeba podnosić świadomość społeczeństwa na temat pozbywania się niepotrzebnych rzeczy.
Spis treści
Kto produkuje najwięcej śmieci?
Liczba produkowanych odpadów wciąż rośnie. Szacuje się, że w Europie przeciętny człowiek rocznie produkuje ich 486 kg. Oto negatywne przykłady Państw na naszym kontynencie (dane z 2017 roku):
- Dania – 781 kg na osobę,
- Cypr – 637 kg na osobę,
- Niemcy – 633 kg na osobę,
- Szwecja – 706 kg na osobę,
- Islandia – 656 kg na osobę.
Co ciekawe, Amerykanie produkują ich aż około 864 kg, a Japończycy do 1000 kilogramów na osobę! Można więc powiedzieć, że istnieje duża zależność między zamożnością społeczeństwa a wytwarzanymi odpadami. Zazwyczaj im kraj jest bogatszy, tym więcej śmieci produkuje. Mimo że Polska w tym zestawieniu wypada o wiele lepiej, bo przeciętny Polak wytwarza od 250 do 315 kg śmieci, nie mamy też powodów do dumy. Na wysypiska trafia 73% odpadów, do spalarni śmieci jedynie 1%, a na kompost 8%. Jak możemy to zmienić?
Jak długo rozkładają się odpady?
Przede wszystkim musimy zwiększyć świadomość swoją i otoczenia na temat tego, jak długo trwa rozkład poszczególnych odpadów. Dzięki temu za każdym razem, gdy przyjdzie nam do głowy pozbycie się ich w nieodpowiedni sposób, szybko zrewidujemy swoje myślenie. Trzeba pamiętać, że ilość generowanych odpadów nie jest równoznaczna z wpływem danego społeczeństwa na środowisko. Poza powyższymi danymi ważne jest też to, jak przetwarzane są śmieci i czy poddawane się recyklingowi. Polacy wciąż mogą wiele poprawić pod tym względem.
W Polsce tylko niewielki procent stanowią odpady objęte recyklingiem – jest to tylko 18%. Warto więc zwrócić uwagę na to, ile czasu przeciętnie rozkładają się poszczególne odpady. Znaczną część z nich można ponownie wykorzystać lub przerobić. Możemy dać im drugie życie, odzyskując cenne surowce, których zapasy wciąż się kurczą. Co ciekawe, w Niemczech tylko 0,5% śmieci trafia na składowiska, a około 45% poddawanych jest recyklingowi.
Szkło
Szkło jest materiałem nieorganicznych, który powstaje w wyniku stopienia piasku kwarcowego, sody i wapnia. Jego czas rozkładu jest bardzo długi i może wynosić tysiące.
Dostępne znaleziska szklanych koralików datowane na około 2000 lat p.n.e. dowodzą, że szkło rozkłada się ponad 4000 lat. Tymczasem niektóre źródła podają, że materiał ten nie rozkłada się wcale. Jednak mimo to szkło nie jest toksyczne i szkodliwe, ponieważ różnego rodzaju słoiki, butelki czy innego rodzaju opakowania szklane mogą być wielokrotnie stosowane i przetwarzane.
Tworzywa sztuczne potocznie zwane plastikami
Tworzywa sztuczne, takie jak polietylen (PE), polipropylen (PP) czy polichlorek winylu (PVC) są powszechnie używane w produkcji opakowań, zabawek czy sprzętu elektronicznego.
Niestety materiały te materiały mogą setki lat zalegać w środowisku zanim ulegną całkowitemu rozkładowi. W trakcie tego procesu mogą one uwalniać toksyczne substancje, które zanieczyszczają glebę i wodę.
Problem z plastikowymi odpadami stał się tak poważny, że obecnie w oceanach pływa tzw. „Wielka plama śmieci”, która skupia ogromne ilości plastikowych odpadów dryfujących na powierzchni wody.
Oto przykłady czasu rozkładu niektórych popularnych tworzyw sztucznych:
- Polietylenowe torby na zakupy: 100-1000 lat. Czas rozkładu zależy od warunków środowiskowych. W idealnych warunkach, takich jak wysoka temperatura i wilgotność, mogą się rozłożyć szybciej, ale w większości przypadków trwają setki lat.
- Plastikowe butelki PET (np. butelki na napoje): 450 lat lub więcej. Chociaż PET jest recyklingowalny, wiele butelek kończy swoje życie na wysypiskach lub w oceanach.
- Zapalniczki z tworzywa sztucznego: 100 lat. Chociaż są stosunkowo małe, ich rozkład trwa długo z powodu rodzaju użytego plastiku.
- Styropianowe kubki i pojemniki: 50 lat lub więcej. Pianka polistyrenowa jest trudna do rozkładu z powodu jej struktury chemicznej.
- Słomki z tworzywa sztucznego: 100-500 lat. Chociaż są lekkie i wydają się niegroźne, ich rozkład trwa bardzo długo.
- Zabawki z tworzywa sztucznego: 100-500 lat. Czas rozkładu zależy od rodzaju plastiku użytego do produkcji zabawki.
- Pampersy: 250-500 lat. Chociaż zawierają elementy organiczne, ich plastikowe komponenty trwają setki lat.
- Linka wędkarska: 600 lat. Jest to jeden z najbardziej trwałych rodzajów plastiku i stanowi poważne zagrożenie dla życia morskiego.
- Buty z tworzywa sztucznego: 50-1000 lat. Czas rozkładu zależy od rodzaju i kombinacji materiałów użytych do produkcji buta.
- Opakowania kosmetyczne: 100-1000 lat. Wiele opakowań kosmetycznych jest wykonanych z trudnych do rozkładu tworzyw sztucznych.
- Mikroplastik: do kilku tysięcy lat. Mikroplastik to małe cząsteczki plastiku o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów. Mogą one powstawać w wyniku rozkładu większych elementów plastikowych, takich jak butelki czy torby, albo być produkowane specjalnie do konkretnych zastosowań, na przykład jako mikrokule w kosmetykach do peelingu.
Papier
Papier jest materiałem organicznym, który ulega biodegradacji w stosunkowo krótkim czasie w porównaniu z innymi materiałami, takimi jak plastik czy szkło. Czas rozkładu papieru zależy od jego rodzaju, grubości oraz warunków środowiskowych.
Oto informacje dotyczące rozkładu różnych rodzajów papieru oraz przykłady:
- Gazety: 2-6 tygodni. Przykład: codzienne wydania gazet.
- Papier biurowy: 2-5 miesięcy. Przykład: arkusze A4, notatki, dokumenty.
- Tektura: 1-2 miesiące. Przykład: pudełka kartonowe, opakowania po produktach spożywczych.
- Chusteczki papierowe i ręczniki papierowe: kilka tygodni do 1 miesiąca. Przykład: chusteczki higieniczne, ręczniki kuchenne.
- Papier fotograficzny: 10-20 lat. Przykład: tradycyjne zdjęcia, odbitki.
- Papier powlekany: 2-5 miesięcy. Przykład: czasopisma, katalogi, broszury reklamowe.
- Papierosy (filtr): 1,5-10 lat. Chociaż papier, w który jest zawinięty tytoń, rozkłada się szybko, filtr z akrylanu celulozy trwa znacznie dłużej.
Papier ulega biodegradacji szybciej w warunkach wilgotnych i w obecności mikroorganizmów. Jednakże, w zależności od warunków, takich jak brak tlenu na wysypiskach śmieci, proces rozkładu może być opóźniony. Mimo to, papier jest jednym z najbardziej przyjaznych dla środowiska materiałów, a jego recykling jest powszechny i skuteczny w wielu krajach.
Metal
Metale to nieorganiczne materiały, które nie ulegają biodegradacji w tradycyjnym sensie. Zamiast tego ulegają korozji, procesowi chemicznemu, który prowadzi do stopniowego rozpadu metalu. Czas „rozkładu” różnych metali zależy od ich rodzaju oraz warunków środowiskowych.
Oto informacje dotyczące rozkładu – korozji różnych rodzajów metali:
- Żelazo: od kilku lat do kilkuset lat, w zależności od warunków. W wilgotnym środowisku żelazo rdzewieje szybciej. Przykład: gwoździe, śruby, konstrukcje stalowe.
- Aluminium: 80-100 lat. Chociaż aluminium jest odporne na korozję, puszki aluminiowe mogą ulec rozkładowi w ciągu kilku dekad Przykład: puszki po napojach, folia aluminiowa.
- Miedź: setki do tysięcy lat. Miedź tworzy patynę, która chroni metal przed dalszą korozją. Przykład: rury, przewody, monety.
- Cynk: kilkadziesiąt do kilkuset lat. Przykład: Pokrycia dachowe, baterie, galwanizowane elementy metalowe.
- Ołów: tysiące lat. Ołów jest bardzo odporny na korozję. Przykład: akumulatory, rury, farby na bazie ołowiu.
- Złoto: złoto jest jednym z najbardziej trwałych metali szlachetnych i praktycznie nie ulega korozji. Przykład: biżuteria, monety.
- Srebro: srebro ciemnieje z powodu reakcji z siarkowodorem, ale proces ten jest powolny i srebro pozostaje trwałe przez bardzo długi czas. Przykład: biżuteria, sztućce, monety.
Warto zaznaczyć, że chociaż metale mogą trwać w środowisku przez bardzo długi czas, wiele z nich jest w pełni recyklingowalnych. Procesy takie jak topienie i przetapianie pozwalają na wielokrotne wykorzystanie metali, co zmniejsza konieczność wydobycia surowców z ziemi.
Żywność
Bioodpady potrzebują znacznie mniej czasu na rozkład. Często nadają się do składowania w formie kompostu, który stanowi świetny nawóz dla roślin. Zazwyczaj okres rozkładu zajmuje 2-12 tygodni. Najszybciej procesowi temu ulegają odpady pochodzenia naturalnego, takie jak liście, obierki czy skórki owoców.
to przykłady:
- Ogryzek jabłka – 6 miesięcy,
- skórka od banana – 2 lata (dłużej niż zazwyczaj uważamy).
Inne odpady i czas ich rozkładu:
- Opona gumowa – średnio 80 lat,
- kubek styropianowy – 50 lat,
- niedopalony papieros – 5 lat,
- guma do żucia – 5 lat,
- drewniane krzesło – 20 lat,
- materiał bawełniany – 1-5 miesięcy.
Wraz z postępującym rozwojem technologicznym rośnie liczba produkowanych śmieci. Tempo wytwarzania odpadów jest zatrważające. Warto więc podjąć działania, by ograniczyć ilość śmieci produkowanych w najbliższym otoczeniu. Musimy zastanowić się, które produkty są nam potrzebne, a z których możemy zrezygnować. Plastikową reklamówkę możemy łatwo zastąpić torbą wielokrotnego użytku. Zwracajmy też uwagę na to, gdzie wyrzucamy śmieci i wybierajmy materiały, które można ponownie wykorzystać.